شاعران سعی کرده اند تا استعمار انگلیسی را با زبان شعر بیان کنند هر چند زبان شعر و احساسات بیشتر با تخیل، کنایه، ایهام و استعاره همراه است و با نثر تاریخی متفاوت است اما بازگوکننده ی همان جریانات است. گاهی زبان شعر،فصاحت و بلاغت بیشتری برای اثرگذاری و جاودانگی و پیام رسانی نسبت به نثر دارد و یهتر در اذهان می ماند.

به گزارش "چغادک نیوز"، به نقل از سپاس ، تاریخ مقاومت مردم استان ولایتمدار و استعمار ستیز بوشهر تاریخ پر شکوهی است که به دلیل عدم توجه مناسب به این مولفه مهم فرهنگی، اسناد و نوشته مهم در این خصوص زیر خروارها خاک جای گرفته اند و در آستانه فراموشی قرار دارند.
مهم است که فرزندان این مرز و بوم تاریخ مقاومت ملت خود در برابر سلطه افکنی و دست اندازی بیگانگان، بخصوص استعمار پیر را به خوبی بشناسند به همین منظور جمعی از جوانان استان بوشهر با عنوان "ستاد کنگره بوشهر دو قرن مقاومت" با احساس نیاز به معرفی این تاریخ درخشان سعی دارند با برنامه های مختلف و تولید محتوا و خلق آثار هنری و رسانه ای به معرفی این مولفه مهم تاریخی- فرهنگی بپردازند.
در گذشته وقتی می خواستند دلاوری ها و رشادت های یک قوم به تصویر کشیده شود بهترین ابزار هنری شعر بود که با پوست، گوشت و استخوان مردم اجین شده بود.ایرانی ها شعر را بیشتر از داستان می پسندند و رشادت های  قهرمانان خود را به نظم در می آوردند و گاهی همان اشعار را برای آواز می خواندند و نام آن را جنگ نامه می گذاشتند.

بوشهر نیز از این قاعده مستثنی نبود و همیشه رشادت ها در بوشهر به نظم کشیده می شده است، مقاومت مردم بوشهر در برابر استعمار نیز در این سده اخیر بارها به نظم کشیده شده است.

شاعران سعی کرده اند تا استعمار انگلیسی را با زبان شعر بیان کنند هر چند زبان شعر و احساسات بیشتر با تخیل، کنایه، ایهام و استعاره همراه است و با نثر تاریخی متفاوت است اما بازگوکننده ی همان جریانات است. گاهی زبان شعر،فصاحت و بلاغت بیشتری برای اثرگذاری و جاودانگی و پیام رسانی نسبت به  نثر دارد و یهتر در اذهان می ماند.

نخستین باری که عنصر شعر وارد مقاومت و مبارزات مردم جنوب شد هنگامی بود که احمد خان منشی کنسولگری انگلیسی در بوشهر نامه ای  به احمد خان تنگستانی نوشت و او را از مجادله با نیروی های پر زور انگلیس سرزنش و تهدید کرد احمد خان که  طبع موزونی نیز داشت در پاسخ منشی کنسول انگلیس مبنی بر کناره‌گیری از جنگ فی‌البداهه پاسخ داده بود:

احمد ای آنکه شاه خوبانی

بی‌بی بخت باد دمسازت

چار آسیم، ما نمی‌ترسیم

از سه لکاته و دو سربازت

و بعد از جنگ باقرخان تنگستانی و دستگیری وی، فرزندش احمد خان در ۱۱ربیع الاول ۱۲۷۳ در نبرد با  انگلیس بر سر هرات با ایران به شهادت رسید و شعر ذیل در میان زن و مرد دشتی و تنگستان بیاد او مترنم گشت.

خبر آمد که دشتستان بهار است

زمین از خــون احــمد لاله‌زار است

الا ای مادر پیــرش کــجــایی

که احمد یک تن و دشمن هزار است

درباره نبرد مردم جنوب سید محمد مضطر منظومه ای به نام حماسه رئیسعلی دلوار سروده است که در سال ۱۳۷۳ به مناسبت هشتادمین سالگرد رئیس علی دلواری به چاپ رسید. محمد جواد حامدی از دوستان خالو حسین دشتی یار غار رئیسعلی دلواری داستان مبارزات و جنگ را که از زبان او شنیده بود به گویش دشتی در قالب ترجیع بند سورده است.

از دیگر شاعرانی که درباره مبارزات مردم استان بوشهر در برابر استعمار انگلیس شعر سروده اند می توان به منوچهر آتشی اشاره کرد که آغاز این شعر به صورت ذیل ا ست.

وقتی که دست نامرد ، از پشت زخم زد
پرتاب خون به چهره ی نامرد تف کرد:
"زخم سیاه!…آه…
دیگر ، بمیر ، مرد!
کاین زخم را نه دشمن
که دست کور دوست فرود آورد…"

آنگاه
مرد رشید تنگستان
از ارتفاع فریادی
–کز سینه برنیاورد-افتاد…
وخون
چون زیر تخته سنگ سینه شتک زد …

دیگر شاعران چون علی هوشمند، محمد رضا احمدی فر، رحمان تنگستانی، دکتر سید جعفر حمیدی و… نیز اشعاری سروده اند که  در پایان بخش این نوشتار ، شعری از علی هوشمند شاعر مطرح جنوبی نقل می کنیم:

باز ای دریا دلان غوغا کنید                          رو به سوی ساحت دریا کنید

جوشن خورشید را بر تن کنید                     ریشه ی شب سیرتان را بر کنید

باز دارد خصم لشکر می کشد                    نقشه اشغال کشور می کشد

با طنـــــین نـــــعره تکــبیرتان                      نــــعره تــــکبیر عــــــالمگیرتان

با سلاح گرم ایمان و شرف                       عاشقانه، عارفانه، جان به کف

برستمگر حمله ای دیگر کنید                    حمله ای چون خندق و خیبر کنید

حیف نبود پرنیان نرم آب                           گردد اینک سالن رقص حبــــاب؟

بهر دشمن آب را آتش کنید                       مرگ سهم دشمن سرکش کنید

باز ای دریا دلان غوغا کنید                       رو به ســـوی ســــــاحت دریا کنید

                                        ***   

گوش دارید اینک از آن سوی هوش                   شبهه ی اسب کسی میآید به گوش

این همان اسب سپید رئیس علی است            این همان چشم امید رئیس علی است

رئیس علی آهنگ میدان کرده است                 خواب دشمن را پریشان کرده است

هرکه اسب رئیس علی را زین کند                  سرنوشت جنگ را تعیین کند

تلخیص از مقاله عبدالمجید زنگویی