به گزارش چغادک نیوز: محمد بن سلمان در حالی به سرعت تلاش می کند قطار توسعه دستوری را برای عربستان بر روی ریل غرب گرایی قرار دهد، که برخی از کارشناسان معتقدند او در این زمینه کشورش را بادشواری هایی مواجه خواهد کرد. محمد بن سلمان در طول مدتی که از ولیعهدی اش می گذرد، تلاش کرده تا از خود شخصیت قدرتمندی جلو دهد، از یک طرف دشمن خارجی خود را ایران تصویر کرد، از طرفی به دنبال تسویه های داخلی و زندانی کردن شاهزاده های بلند پایه و ثروتمند عربستان برای مهار قدرت آن ها بود و حالا هم تلاش می کند به صورت گام به گام و مخفیانه روابط سعودی و اسرائیل را تحکیم بخشد. اما چرا نباید به وضعیت فعلی عربستان به عنوان امر با دوام نگریست؟

شخصیت نوسانی و قدرت طلب محمد بن سلمان

یکی از دلایلی که می توان به آن استناد کرد و گفت که وضعیت عربستان به این شکل باقی نمی ماند، شخصیت محمد بن سلمان است. محمد بن سلمان اگرچه فردی قدرت طلب و شیفته توجه عمومی و بین المللی است، اما در عین حال نوساناتی نیز در شخصیتش داشته است. روزنامه انگلیسی ایندیپندنت در یادداشتی از «شخصیت ناکارآمد» محمد بن سلمان سخن گفته و می نویسد «محمد بن سلمان شاهزاده ای عجول و پرجنب و جوش است که اقداماتش در خارج از عربستان، نتایجی معکوس به دنبال داشته است.» این روزنامه انگلیسی ادامه می دهد: «شاهزاده سعودی سیاست های منطقه ای و جاه طلبانه ای شبیه به سیاست های صدام پیش گرفته است. همانطور که صدام در پی تسخیر کویت و استیلا بر کشورهای همسایه برای منطقه ای کردن حزب بعث بود، شاهزاده سعودی نیز به دنبال گسترش قدرت و نفوذ خود در کشورهای همسایه است. همانطور که صدام ناکامی خود را با دو جنگ تحمیلی بر منطقه به بار آورد، به نظر می رسد که بن سلمان نیز باید منتظر عواقب جنگ یمن باشد. همین شخصیت نوسانی و قدرت طلب بن سلمان و میل و رغبت وی به دست اندازی به منافع دولتها و ملتها در خارج از مرزهای عربستان موجب شده تا این شاهزاده مغرور از رسیدگی جدی به مطالبات مردمی که عمدتا در عرصه اقتصادی و فرهنگی نمود پیدا می کند، غافل شود؛ مسئله ای که باعث شده تا خشم مردم از وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی عربستان سعودی به مثابه آتش در زیر خاکستر باشد به گونه ای که هر لحظه امکان شعله ور شدن آن وجود دارد.

اصلاحات فرمایشی و عقیم در کمین ثبات عربستان

یکی دیگر از عواملی که ممکن است به بروز نا آرامی و بی ثباتی در عربستان سعودی منجر شود، اصلاحات فرمایشی و عقیمی است که «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در ورای اجرای آن قرار دارد. این اصلاحات به ویژه در عرصه امور اجتماعی و مسائل مربوط به زنان به صحنه ای برای منازعات داخلی میان قشر سنتی و افراط گرا و قشر جوان و اصلاح طلب تبدیل شده است. از این اصلاحات می توان به عنوان اصلاحات فرمایشی و عقیم یاد کرد. این اصلاحات از آنجایی فرمایشی است که با هدف منحرف ساختن اذهان عمومی از شکست های پی در پی ریاض در منطقه و همچنین تمرکز زدایی از افکار عمومی به منظور ممانعت از توجه آنها به انتقال قدرت به محمد بن سلمان، صورت می پذیرد. اصلاحات بن سلمان همچنین از آنجایی عقیم تلقی می شود که باتوجه به حاکمیت یک قرنه افراطی گری بر جامعه عربستان، عملا (اصلاحات) نمی تواند نتایج محسوسی را در چنین جامعه ای محقق سازد. تفکر وهابیت و افراطی گری امروز به گونه ای در جامعه عربستان ریشه دوانده که مخالفان «عربستانِ مدرنیته» به مراتب بیشتر از موافقان آن هستند. همین مسئله موجب شده تا جامعه امروزِ عربستان به صحنه ای برای تقابل قشر سنت گرا و اصلاح طلب و روشنفکر، تبدیل شود. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که اصلاحات عقیم و فرمایشی بن سلمان در واقع موجب شده تا چنین تقابل و تنازعی در جامعه عربستان در کمین ثبات این کشور قرار گیرد.

نارضایتی داخلی از سیاست خارجی

عربستان سعودی طی دهه های گذشته از تمامی ظرفیت ها و امکانات در نزد خود به جای رسیدگی به مشکلات و معضلات و بحران های مردم خود، در راستای جنگ های خارجی توسعه طلبانه و بلندپروازانه بهره برداری کرده است. سعودیها قریب به سه سال است که در جنگ یمن درگیر هستند و هزینه های هنگفتی را در این کشور صرف کرده اند. آنها همچنین در حمایت از گروه های تروریستی ـ تکفیری در سوریه طی هفت سال گذشته مبالغ گزافی را خرج کرده اند. این در حالی است که در عراق نیز هزینه های زیادی توسط خاندان سعودی برای حمایت از عناصر تکفیری صرف شده است. روزنامه انگلیسی «ایندیپندنت» در این خصوص می نویسد: «هنگامی که ملک سلمان در سال ۲۰۱۵ پادشاه عربستان شد، این شاهزاده جوان به سمت وزیر دفاع منصوب شد. او در اولین اقدام به حمایت از بشار اسد در سوریه  ولی با حضور نظامی روسیه در جنگ سوریه، او در پیشبرد سیاست هایش ناکام ماند. در همان زمان، او عملیات«طوفان قاطع» را در یمن آغاز کرد اما با گذشت نزدیک به دو سال و نیم و کشته شدن بیش از ۱۰ هزار نفر و بروز بحران بشری، جنگ در این کشور کوچک همچنان  ادامه دارد و محمد بن سلمان در پایان دادن به این جنگ ناتوان است.» این را نیز اضافه کنید که عربستان سعودی به عنوان پرچمدار وهابیت، تاکنون میلیاردها دلار بابت ترویج ایدئولوژی وهابیت در جهان صرف کرده است. تمامی این مسائل موجب ایجاد نوعی نارضایتی داخلی شدیدی از سیاست خارجی عربستان سعودی شده است. به ویژه اینکه مردم عربستان در شرایط کنونی با وضعیت اقتصادی سختی مواجه هستند و با چشمان خود می بینند که صدها میلیارد دلار از پول های متعلق به آنها در جنگ هایی به هدر می رود که عملا سودی برایشان ندارد. همین سیاست خارجی نسنجیده عربستان سعودی باعث شده تا کمپین هایی در شبکه های اجتماعی عربستان به راه بیفتد. در حال حاضر کمپین هایی تحت عنوان «حقوق ما کافی نیست» در شبکه های اجتماعی عربستان به راه افتاده که خود به تنهایی گواه روشنی بر قرار گرفتن ثبات داخلی عربستان در لبه پرتگاه است؛ کمپین هایی که در نتیجه هزینه های گزاف عربستان سعودی در جنگ های خونین خارجی و به تبع آن، وخیم شدن شرایط اقتصادی داخلی، ایجاد شده اند. امروز مقامات سعودی، خود این خطر را احساس می کنند و می دانند که چنین مسئله ای می تواند مقدمه ای برای برهم خوردن ثبات داخلی به دنبال نارضایتی های مدنی باشد.

اقتصادی که امان مردم را بریده است

در کنار اخباری که از جنگ های عربستان سعودی در خارج از مرزهای این کشور به گوش می رسد، خبر مربوط به وام و قرض گرفتن عربستان از بانکهای جهانی سخت توجه ناظران امور را به خود مشغول کرده است. خبرگزاری رویترز اخیرا اعلام کرده است: «عربستان از چند بانک جهانی درخواست دریافت وامی سنگین به میزان ۱۰ میلیارد دلار کرده است. هدف عربستان از درخواست این وام سنگین تقویت صندوق های حاکمیتی خود است. بر اساس این گزارش، ریاض همچنین از بانک های مزبور خواست تا بازپرداخت وام دریافتی در سال ۲۰۱۶ را از سال ۲۰۲۲ به ۲۰۲۳ تمدید کند». در گزارش های ویژه اقتصادی نیز چندی پیش فاش شده است که اقتصاد عربستان در سال ۲۰۱۸ با سه بحران مواجه خواهد شد که شامل رکودی بالغ بر بیش از ۵۲ میلیارد دلار و تورم بالا، بیکاری فزاینده و افزایش سرسام آور هزینه های نظامی خواهد بود. رکود پیش بینی شده برای بودجه آینده عربستان تقریبا ۵۲ میلیارد دلار است و بودجه سال ۲۰۱۸ این کشور نشان می دهد که هزینه های نظامی و امنیتی این کشور تقریبا یک سوم بودجه عربستان یعنی از مجموع تقریبا ۲۶۱ میلیارد دلار ۸۳ میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است. تمامی این شاخص های اقتصادی دست به دست هم داده اند تا اقتصاد عربستان سعودی به وضعیت ناگواری دچار شود؛ وضعیتی که موجب شده تا مقامات آل سعود سیاست های ریاضتی سختگیرانه را اتخاذ کنند. این سیاستها شامل کاهش حقوق و مزایای کارمندان و تعیین سقف محدود برای اعطای پاداش به آنها و موارد دیگر را شامل می شود. به همین دلیل، اقتصاد عربستان که هم اکنون پاشنه آشیل این کشور محسوب می شود با خطر بسیار جدی مواجه است؛ خطری که طی دهها سال گذشته جامعه عربستان از آن به دور بوده است. این وضعیت ناگوار اقتصادی، خشم و غضب گسترده مردم را به دنبال داشته است. بسیاری از فعالان سعودی معتقدند که صبر مردم عربستان به زودی در اعتراض به این وضعیت غیرقابل تحمل، لبریز خواهد شد و بی ثباتی، جامعه عربستان را فرا خواهد گرفت.

انتهای متن/

منبع: فارس