به گزارش چغادک نیوز، گازمایع یا LPG ترکیبی از هیدروکربن‌های شیمیایی پروپان (C3H8) و بوتان (C4H10) است که در پالایشگاه‌های گازی، پالایشگاه‌های نفتی و پتروشیمی‌ها تولید می‌شود. طبق برآوردهای رسمی ظرفیت تولید LPG در کشور حدود ۱۴ میلیون تن در سال است.

در حال حاضر از مجموع تولید LPG در کشور حدود ۵ میلیون تن آن صادر شده و ۲ میلیون تن آن در داخل کشور برای مصارف خانگی و خودروها مورداستفاده قرار می‌گیرد و سرنوشت حدود ۷ میلیون تن LPG معلوم نیست. طبق اسناد این میزان LPG در خطوط لوله گاز طبیعی و فلرها هدر می‌رود و می‌سوزد و وزارت نفت برنامه‌ای برای استفاده از این میزان LPG ندارد. یکی از راهکارهای جلوگیری از هدررفت LPG، استفاده از این هیدروکربن به عنوان سوخت خودروها (اتوگاز) است.

خبرگزاری فارس در سلسله گزارش‌هایی به بررسی تجربه سایر کشورها در استفاده از LPG در خودروها و مطالعات فنی و اقتصادی توسعه اتوگاز در کشور پرداخته است و سپس طرح توسعه اتوگاز در ایران را مورد بحث و بررسی با کارشناسان و متخصصین انرژی در حوزه حمل و نقل قرار داده است. در ادامه خلاصه‌ای از نظرات این کارشناسان آورده شده است که بر مبنای آن‌ها می‌توان به مدل توسعه LPG در کشور و ابعاد اقتصادی و محیط‌زیستی آنها پی برد.

* اولویت خودروهای دیزلی و موتورسیکلت‌ها برای دوگانه‌سوزی با LPG

اردشیر دادرس رئیس هیات مدیره انجمن صنفی سی.ان.جی گفت: «در کره‌­جنوبی، مالزی و سنگاپور، موتورسیکلت‌­ها از ال.پی.جی به عنوان سوخت استفاده می­‌کنند. هر موتورسیکلت سه تا اسپری یک کیلوگرمی داشت که البته این اسپری­‌ها به راحتی در همه جا از جمله سوپرمارکت‌­ها عرضه می‌­شد. این میزان ال.پی.جی برای موتور سیکلت ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر پیمایش داشت. از طرفی گفته می­‌شود در ایران حدود ۹ میلیون موتورسیکلت وجود دارد و ما باید بتوانیم ۷۰ یا ۸۰ درصد آنها را ال.پی.جی سوز کنیم».

وی گفت: «به نظر بنده باید هرچه زودتر LPG در ناوگان‌های حمل و نقل سبک و سنگین جایگزین بنزین و گازوئیل شود. در حمل و نقل سبک موتورسیکلت‌ها در اولویت است و در حمل و نقل سنگین، تمامی خودروهای دیزلی باید LPG سوز شود. ترکیه ۱۲ هزار خودرو وَن دارد که اینها به صورت اینترنتی و پیامکی می‌تواند مورد استفاده دانش‌آموزان مدارس و دانشجویان باشد. این تعداد ون همه ال‌.پی.جی سوز هستند در غیر این صورت اجازه تردد ندارند».

* اتحادیه سوخت‌های جایگزین می‌‌تواند به خودروهای LPGسوز خدمات ارائه دهد

علی محمودیان رئیس اتحادیه کشوری سوخت‌‌های جایگزین گفت: «اخیرا آماری توسط یکی از مسئولین منتشر شد تا هر طور شده اثبات کند استفاده از LPG در سبد سوخت توجیه اقتصادی ندارد. حال سوال اساسی این است که چگونه استفاده از LPG در خودروها توجیه ندارد ولی حداقل ۴۰ کشور دنیا از آن در خودروها استفاده می‌کنند؟ یعنی محاسبات اقتصادی آنها غلط است؟ ضمنا این کشورها ذخایر LPG شان نیز به اندازه ایران نیست، اما از آن در خودروها استفاده می‌کنند. چرا؟ چون این کار صرفه اقتصادی بالایی دارد. پس نمی‌‌توان به برخی آمار اشتباه استناد کرد و مصرف ال.پی.جی را غیر اقتصادی دانست».

وی افزود: «ما در ایران تولیدکننده مخزن استاندارد ال.پی.جی، تولیدکننده قطعات استاندارد ال.پی.جی و مراکز خدمات فنی داریم. اتحادیه ما می‌‌تواند به خودروها بابت استفاده از ال.پی.جی خدمات ارائه دهد. ولی وزارت نفت حاضر به حل این مشکل نیست. ما سه سال است که به طور مرتب در این باره با وزارت نفت مکاتبه می‌کنیم».

*در صورت اصلاح قیمت LPG، بخش خصوصی زیرساخت توسعه اتوگاز را ایجاد می‌کند

حمیدرضا صالحی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی گفت: «به نظر من جایگاه LPG در سبد سوخت نباید شبیه جایگاه CNG تصور شود بلکه مدل توسعه مطلوب برای LPG استفاده از آن در اتوبوس‌ها وحمل ونقل عمومی است. در حال حاضر در کشورهای CIS ال.پی.جی به عنوان سوخت پاک اتوبوس‌ها استفاده می‌شود. گام اول برای توسعه اتوگاز اصلاح قیمت است تا کسب و کارهای مرتبط بصرفه و اقتصادی شود».

وی اظهار داشت: «اگر سیاستگذار در این حوزه به خوبی قیمت‌گذاری کند، اصلا نیاز به هزینه‌کرد دولت برای احداث جایگاه‌ها و یا دوگانه‌سوزی رایگان برای توسعه اتوگاز نیست، بلکه خود بخش خصوصی برای ایجاد زیرساخت هزینه خواهد کرد. مشکل دولت ما این است که می‌خواهد همه کارها را خودش انجام دهد و اعتقادی به بخش خصوصی ندارد و از طرفی سیاست‌گذاری و رگولاتوری درستی نیز ندارد».

* هزینه ساخت جایگاه سوختگیری LPG بسیار پایین‌تر از CNG و بنزین است

شهاب الدین متاجی مدیر سابق برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی پالایش و پخش و مشاور وزیر نفت با اشاره ضرورت تنوع‌سازی سبد سوخت کشور گفت: «طبیعی است که اگر در خودروها به جای بنزین، ال.پی.جی استفاده شود، سودآوری بالاتری به دلیل پایین بودن قیمت و آلایندگی کمتر نسبت به بنزین ایجاد می‌کند».

وی ادامه داد: «هزینه ساخت جایگاه سوختگیری ال.پی.جی بسیار پایین تر از سی.ان.جی و بنزین است و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران قصد دارد به کمک بخش خصوصی اقدام به ساخت جایگاه ال.پی.جی کند».

* سوخت LPG، خلاءهای CNG برای جایگزینی با بنزین و گازوئیل را پُر می‌کند

مالک شریعتی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس گفت: «از نظر زیست‌محیطی ال.پی.جی و سی.ان.جی نسبت به بنزین و گازوئیل مطلوبیت بیشتری دارند. ارزش حرارتی ال.پی.جی از سی.ان.جی بیشتر است و پیشنهاد می‌شود در بخش‌هایی مثل خودروهای سنگین که نمی‎توان از سی.ان.جی استفاده کرد از ال.پی.جی به عنوان سوخت خودروها استفاده کنیم».

وی گفت: «به طور کلی هر چه خودروها سنگین‌تر باشد، استفاده از ال.‌پی.‌جی در آن مطلوبیت بیشتری دارد. تعداد زیادی از مردم گله می‌کنند که سی.ان.جی اصطلاحا سوخت خشکی است و کشش لازم را در موتور ایجاد نمی‌کند. در نتیجه در ماشین‌های سنگین به خصوص در وانت بارها که بارهای سنگین جابه‌جا می‌کنند، ال.‌پی.‌جی به دلیل توان بالاتر و ارزش حرارتی بیشتر به سایر سوخت‌ها ترجیح داده می‌شود».

*فرصت‌سازی اتوگاز برای افزایش صادرات گازوئیل ایران به کشورهای منطقه

هادی بیگی‌نژاد عضو کمیسیون انرژی مجلس اظهار داشت: «در صورتی که LPG در خودروهای سنگین و اتوبوس‌ها جایگزین گازوئیل شود، یک ظرفیت مناسب برای دولت و وزارت نفت فراهم می‌شود تا به جای LPG، سوخت گازوئیل را با قیمت بالاتری در بازار منطقه‌ای به فروش برساند».

وی گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر میزان تقاضای کشورهای منطقه برای خرید گازوئیل ایران رو به افزایش است و از طرفی در صادرات LPG نیز با محدودیت‌های جدی مواجه هستیم، زیرا اگر وزارت نفت می‌توانست LPG را صادر کند که بخشی زیادی از آن را در خطوط لوله هدر نمی‌داد».

* هر چه مصرف سوخت از بنزین به CNG و از گازوئیل به LPG تغییر کند اقتصادی‌تر است

جواد نوفرستی کارشناس انرژی گفت: «ما هرچه بتوانیم گاز (طبیعی، فشرده، مایع) را با سوخت مایع (نفت سفید، گازوئیل، مازوت) در هر جایی از کشور جایگزین کنیم، مزیت اقتصادی و زیست‌محیطی بیشتری دارد. در نتیجه بنده با جایگزینی LPG به جای گازوئیل در اتوبوس‌ها موافق هستم. در بحث جایگزینی LPG با بنزین نکته بنده این است که به دلیل مزیت‌های LPG اگر ما این سوخت را برای خودروهای شخصی نیز استفاده کنیم، رقیب CNG می‌شود و طبیعتا همه مردم به سمت استفاده از LPG می‌روند تا CNG. شما همین الان از هر راننده تاکسی بپرسید LPG را ترجیح می‌دهید یا CNG را، قطعا می‌گوید LPG».

وی گفت: «هر چه مصرف از بنزین به CNG و از گازوئیل به LPG تغییر کند اقتصادی‌تر است. به نظر من ال.پی.جی در بخش خودروهای سواری و شخصی نباید توسعه پیدا کند. بالاخره ما تجربه دهه هفتاد را داریم که آن زمان هم تصمیم گرفتیم ال.پی.جی را توسعه دهیم اما به خاطر مزیت‌هایی که ال.پی.جی نسبت به سی.ان.جی در موتور و پیمایش و قدرت و شتاب خودرو دارد، اگر صنعت ال.پی.جی بدون محدودیت توسعه پیدا کند قطعا سی.ان.جی نابود می‌شود».

* ایمنی سوخت LPG در خودروها از CNG بالاتر است

فریدون اسعدی کارشناس انرژی گفت: «ایمنی سوخت LPG در خودروها از CNG بالاتر است، زیرا فشار مخازن LPG بسیار کمتر از CNG است و امکان انفجار آنها کمتر از CNG است. در نتیجه در صورتی که استفاده از LPG رسمی شود و استانداردها درباره آن رعایت شود، اتوگاز ایمنی کافی را دارد».

وی اظهار داشت: «در حال حاضر توانمندی ساخت داخل تجهیزات لازم برای توسعه اتوگاز در کشور وجود دارد. ساخت تجهیزات LPG پیچیدگی کمتری نسبت به CNG دارد و فعالان این حوزه به راحتی می‌توانند از تجهیزات LPG را متناسب با استانداردهای جهانی تولید کنند».

* ارزش حرارتی LPG بالاتر از بنزین و آلایندگی آن کمتر از بنزین‌ است

شهرام اتفاق کارشناس انرژی گفت: «ارزش حرارتی ال.پی.جی بالاتر از بنزین و آلایندگی آن کمتر از بنزین‌ و گازوییل‌ است. از دهه ۱۹۷۰ LPG در کنار سوخت‏‎های جایگزین دیگر، به عنوان یک سوخت پاک برای کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی توسعه پیدا کرد. فناوری اتوگاز، متعلق به توسعه یافته‌ترین کشورهای جهان بوده است و ما در ایران نیز در زمینه فناوری ساخت تجهیزات این صنعت هیچ نوع مشکل فنی یا ایمنی نداریم».

وی تاکید کرد: «توسعه سوخت ال‌.پی.‌جی در ایران، چند بار توسط دولت برنامه‌ریزی شد و حتی برخی شرکت‌های تولیدی در ایران، اقدام به احداث و راه‌اندازی خطوط تولید مخزن و تجهیزات آن کردند. چندین جایگاه سوخت‌رسانی ال‌.پی.‌جی در کشور راه‌اندازی شد و برخی از خودروها مجهز به سیستم ال‌.پی.‌جی شدند و ناگهان در میانه راه، برنامه دولت تغییر کرد و مقرر شد تا سوخت ال‌.پی.‌جی از برنامه حذف شود».

* اتوگاز می‌تواند جایگزین گازوئیل در اتوبوس‌های درون شهری، کامیونت‌ها و وانت‌ها شود

عماد رفیعی کارشناس انرژی گفت: «مقایسه سوخت CNG و LPG در کشور ما کاملاً اشتباه است. ما باید هم LPG و هم CNG را با بنزین مقایسه کنیم و هرچقدر که می‌توانیم از سهم بنزین و گازوئیل در سبد سوخت کشور کاهش داده و به سهم CNG و LPG بیفزاییم. اقتصادی‌ترین حالت این است که اتوگاز جایگزین گازوئیل در اتوبوس‌های درون شهری، کامیونت‌ها، وانت‌های گازوئیل سوز و … شود و در مرحله بعد باید به سراغ آژانس‌های اینترنتی و تاکسی‌ها برویم».

وی اظهار داشت: «در صورت ادامه روند فعلی مصرف، در سال ۱۴۰۱ ممکن است دوباره به واردکننده بنزین تبدیل شویم، در نتیجه باید به فکر تنوع‌سازی سبد سوخت با LPG و CNG باشیم. در کشور ما انگار یک عده همیشه خواسته‌اند که ما وابسته‌ به بنزین باشیم. وابستگی به بنزین هم در تعاملات و تجارت خارجی برای ما ضعف و شکنندگی آورده است و در سبد مصرفی داخل کشور خیلی وقت‌ها موجب اعتراضات و نارضایتی‌های داخلی شده است».

*روسیه بزرگترین دارنده منابع گازی دنیا از LPG به عنوان سوخت تاکسی‌ها استفاده می‌کند

رضا رحیمی کارشناس انرژی گفت: «روسیه به اندازه ایران منابع گاز طبیعی دارد، اما صرفا بر توسعه CNG متمرکز نشده است و LPG و CNG را با هم وارد سبد سوخت کرده است، چون بحث امنیت سوخت برایشان مهم است. الان حدود سه و نیم میلیون خودروی سبک و تاکسی در روسیه ال.پی.جی مصرف می‌کند. در حال حاضر مهندسین ایرانی در کشور روسیه در حال ساخت مخازن سی.ان.جی و ال.پی.جی هستند، پس ما از نظر فنی و تجهیزات هم مشکلی نداریم».

وی اظهار داشت: «با استفاده از ۶ میلیون تن LPG در خودروها روزانه ۲۵ میلیون لیتر بنزین آزاد می‌شود که این میزان معادل بنزین آزاد شده با افزایش ناگهانی قیمت بنزین در آبان سال ۹۸ است. این LPG الان در حال هدررفت در خط لوله است. اگر در ایران هم سبد سوخت متنوع بود در ماجرای آبان سال گذشته تعداد افرادی که از تغییر قیمت بنزین ناراضی می‌شدند، کمتر بود. زیرا مثلا افرادی که ال.پی.جی استفاده می‌کردند، تغییر قیمت در بنزین در زندگیشان اثر نمی‌‌گذاشت»./فارس