ژاله امینی در گفت و گو با ایسنا به اهمیت حفظ و احیای تالاب‌ها اشاره و اظهارکرد: ویژگی‌های منحصر به فرد تالاب‌ها در بین زیستگاه‌های مختلف طبیعی و کارکردهای مختلف آن‌ها برای جوامع بشری از جمله کنترل آب‌های زیرزمینی، تعدیل شرایط اقلیمی، تامین معیشت جوامع محلی از طریق صید، چرای دام و کشاورزی، تصفیه طبیعی آب، پالایش و جذب آلاینده‌ها، طبیعت‌گردی و بسیاری کارکردهای ملموس و غیر ملموس دیگر، مدیریت و حفاظت پایدار از آن‌ها را برای انسان‌ها به امری ضروری بدل ساخته است.

تبعات بی‌توجهی به تالاب‌ها

وی درباره آثار عدم حفاظت از تالاب‌ها توضیح داد: کم‌توجهی به وضعیت تالاب‌ها در روند توسعه، این اکوسیستم‌های ارزشمند را در بسیاری از نقاط دنیا با چالش‌های جدی مواجه کرده است. اثرات این روند تخریبی بر زندگی انسان‌ها و تنوع‌ زیستی بسیاری از کشورها را بر آن داشته است تا با تدابیر بازدارنده و یا کاربرد شیوه‌های جدید مدیریتی در دستیابی به توسعه پایدار نسبت به حفاظت و احیای تالاب‌ها اقدام کنند.

مشارکت زیست‌بومی نتیجه اهمیت دادن به حفاظت از تالاب‌ها

امینی ادامه داد: اهمیت حفاظت تالاب‌ها بود که کشورها را به سمت انتخاب رویکرد مشارکتی زیست‌بومی به عنوان راهبردی برای مدیریت یکپارچه منابع آب، زمین و معیشت سوق داد چراکه مدیریت اکوسیستم‌های طبیعی بر اساس این راهبرد، حفظ محیط‌ زیست را با به رسمیت شناختن بهره‌برداری‌های معقول اقتصادی، در نظر گرفتن نقش انسان به‌ویژه جوامع محلی به عنوان بخشی از زیست‌بوم همچنین در نظر گرفتن ارتباط بین اجزای مختلف زیست‌بوم را عملی می‌کند.

حفاظت از تالاب‌ها برعهده کیست؟

به گفته رئیس گروه برنامه‌ریزی و مدیریت زیست بومی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در این رویکرد حفظ محیط‌ زیست در کلان و حفظ تالاب‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های طبیعی، صرفاً وظیفه یک سازمان مستقل یا دولتی نیست و تداوم ارتباط بین انسان و طبیعت همچنین همگرایی توان و عزم جوامع انسانی و مراجع دولتی و غیردولتی زمینه بسیار مناسبی را برای حفاظت از محیط زیست و تحقق توسعه پایدار فراهم می‌آورد.

برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها

امینی ضمن اشاره به «برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها» برای احیا، حفاظت و مدیریت به اهداف و رویکرد آن پرداخت و اظهارکرد: برنامه مدیریت جامع تالاب سندی حاوی رویکردها و اهداف تعریف شده برای گذار از شرایط کنونی به شرایط مطلوب در آینده است. در واقع این برنامه چارچوبی برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و اقدام‌های اجرایی فراهم می‌کند و بر حسب اینکه بر اساس چه قوانینی تدوین و یا توسط چه نهادهایی اجرایی شود، می‌تواند یک دستورالعمل تعهدآور باشد.

برقراری تعادل میان حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه از تالاب با برنامه‌های مدیریت جامع

وی درباره برقراری تعادل میان حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه از تالاب با برنامه‌های مدیریت جامع توضیح داد: این برنامه ضمن در نظر گرفتن نقش و مسئولیت فعال برای دست‌اندرکاران در مدیریت و حفظ تالاب، با برنامه‌ریزی در سطح حوضه آبریز سعی در برقراری تعادل میان حفاظت، توسعه و تحقق بهره‌برداری خردمندانه از تالاب و مدیریت پایدار آن دارد. به عبارتی دیگر، این نوع مدیریت مستلزم فراهم ساختن زمینه لازم برای مشارکت ذی‌نفعان است. بدین ترتیب می‌توان با همکاری بیشتر گروه‌های ذی‌نفع و تقویت احساس تعلق این گروه‌ها نسبت به مدیریت و حفاظت از تالاب‌ها، هدف‌های مورد نظر را تحقق بخشید و اثرات حاصل از به‌کارگیری این رویکرد را پایدارتر کرد.

۴۴ تالاب کشور دارای برنامه مدیریت زیست‌بومی

رئیس گروه برنامه‌ریزی و مدیریت زیست بومی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست درباره تعداد تالاب‌های کشور که تا کنون برایشان برنامه مدیریت زیست‌بومی تهیه شده است، گفت: تاکنون برای ۴۴ تالاب کشور مانند تالاب‌های پریشان، ارومیه و شادگان برنامه مدیریت زیست‌بومی در مراحل مختلف تهیه شده است که از این تعداد ۲۸ برنامه به تصویب رسیده و بقیه در انتظار تصویب و یا در دست تدوین است البته این برنامه‌ها تمام تالاب‌های با اهمیت و رامسر سایت‌ها را شامل می‌شود.

چرا تمامی تالاب‌های کشور از این برنامه برخوردار نیستند؟

امینی درباره علت برخوردار نبودن تمامی تالاب‌های کشور از این برنامه توضیح داد: یادآوری این نکته ضروری است که تدوین برنامه‌های مدیریت تالاب‌ها باید با رویکردی فراگیر و در مقیاس حوضه‌ای باشد. مهم‌ترین رویکرد نوینی که می‌تواند پشتوانه تدوین و پیاده‌سازی برنامه‌های مدیریت تالاب‌ها در این مقیاس باشد، رویکرد مدیریت زیست‌بومی است. این رویکرد طی فرآیندی کاملا مشارکتی و با همکاری تمامی ذی‌نفعان از سطح محلی تا ملی تدوین و تصویب می‌شود. بی‌شک چنین امر مهمی که بازتاب‌دهنده‌ گرایش‌ها، تصمیمات و اقداماتی است که باید از طرف ذی‌نفعان و کاربران یک تالاب اجرایی شود، زمان‌بر است.

چرا سازمان حفاظت محیط زیست از مدل‌های دیگری برای تدوین برنامه مدیریت تالاب‌ها بهره نبرده است؟

رئیس گروه برنامه‌ریزی و مدیریت زیست بومی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به سوال ایسنا که چرا به رغم چالش‌های تدوین چنین برنامه‌ای، سازمان حفاظت محیط زیست از مدل‌های دیگری برای تدوین برنامه مدیریت تالاب‌ها بهره نبرده است، گفت: برحسب تجربه‌های بین‌المللی و ملی در مدیریت تالاب‌ها به این نتیجه رسیدیم که بهترین شیوه مدیریتی تالاب، شیوه مشارکتی است، از این رو سازمان حفاظت محیط‌ زیست تلاش‌های متعددی را به منظور تغییر رویکرد در شیوه‌های مدیریت اکوسیستم‌های طبیعی همچنین اثرگذاری بر روند توسعه در سطح حوضه آبریز آغاز کرد و مجموعه اقداماتی را به منظور الگوسازی و معرفی رویکرد زیست‌بومی مبتنی بر مشارکت کلیه ذی‌نفعان کلیدی در امر مدیریت، حفاظت و بهره‌برداری پایدار از تالاب‌ها اجرایی کرده است.

وی به نقش «ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور» در این برنامه‌ها اشاره و اظهار کرد: از آنجا که ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور مسئولیت نظارت عالی بر برنامه‌های مدیریت زیست بومی را به‌عهده دارد، سازمان حفاظت محیط زیست با ارائه گزارشی جامع از آخرین وضعیت تدوین و تصویب برنامه‌های مدیریت تالاب‌ها به معاون اول رئیس جمهوری و رئیس ستاد ملی، خواستار توجه ویژه به اجرایی شدن کامل و درست برنامه‌های مدیریت زیست‌بومی تالاب‌ها شد.

امینی در پایان گفت: در نتیجه با دستور معاون اول به وزیر کشور در خصوص اقدام لازم برای تحقق این امر، وزارت کشور طی نامه‌ای به استانداران محترم سراسر کشور در ۲۱ آبان سال جاری خواستار ارائه گزارش اقدامات انجام شده درباره مدیریت زیست‌بومی تالاب‌های کشور مطابق برنامه‌های مدیریت مصوب شد. امیدواریم با همکاری‌های صورت گرفته و انجام وظایف هر یک از نهادها و دستگاه‌های مرتبط، شاهد بهبود وضعیت تالاب‌های کشور باشیم.