سینا ناجی: طبق اسناد تاریخی در جنوب کشور، علمای بوشهر از تأثیرگذارترین روحانیون و مدافعین سرسخت اسلام به شمار می‌روند؛ آیت‌الله شیخ حسن آل‌عصفور، آیت‌الله مجاهد برازجانی، آیت‌الله سیدمرتضی علم‌الهدی اهرمی، آیت‌الله علی‌نقی دشتی، علامه سیدعبدالله بلادی بخشی از این علمای نقش‌آفرین به شمار می‌روند.

علامه بلادی عالمی زمان‌شناس بود که در زمینه‌های مختلف فقه، حدیث، صرف‌و‌نحو، پزشکی، نجوم، هندسه، هیئت، زبان انگلیسی و تقریباً همه‌ علوم عصر خود را فرا گرفته بود و از این نظر شخصیتی منحصربه‌فرد است. بلادی که دوران مشروطه و جنگ‌ جهانی اول را به چشم دیده بود در دوران رضاخان با کوله‌باری از تجربه‌ به‌ویژه در اقدامات سیاسی انگلیسی‌ها مخالفت‌های تأثیرگذاری را با سیاست‌های رضاخانی انجام داد که یکی از آن‌ها در حوزه حجاب بود.

رضا شاه در راستای اجرای نقشه‌ و مخالفت با روحانیون و نابودی اسلام در نیمه دوم حکومت خود تبلیغات و اقدامات گسترده‌ای علیه شعائر اسلامی انجام داد و به خصوص در مورد حجاب دختران و زنان کار را از تبلیغات صرف خارج کرده و علما به زنان و بانوان حجاب‌دار در خیابان‌ها و معابر حمله کرده و چادر آن‌ها را می‌ربودند‌. این اعمال بر آیت‌الله بلادی سنگین آمد و از این روی چون توان قیام عملی علیه رضا شاه را نداشت چندین رساله مستدل علمی و مذهبی به زبان‌های فارسی و عربی درباره حجاب در اسلام نوشته و منتشر کرد.

به جرات می‌توان ادعا کرد که آیت‌الله بلادی در زمان رضاشاه از جمله معدود علما و روحانیون بزرگ ایران بود که در دفاع از حجاب اسلامی و ارزش‌های ناشی از آن، نه یک رساله بلکه شش رساله مستقل کوچک و بزرگ به زبان‌های فارسی و عربی تألیف کرد و افزون بر طرح ایده‌ئولوژی حجاب و مبانی آن نقشه‌های شیطانی رضاخان و اربابان او را نیز با شهامت افشا کرد. (۱)

دفاعی دیگر در سال ۱۳۴۶ قمری

مخبرالسلطنه نخست‌وزیر رضاشاه طی سخنانی به روحانیت و برخی اصول اسلام حمله کرد و روحانیون را حافظان ارتجاع و کهنه‌پرست خواند. به دنبال آن سردبیر روزنامه محلی استخر در شیراز طی سلسله مقالاتی با هواداری از سخنان مخبرالسلطنه حملات شدیدی به روحانیت کرد و آنان را عامل انحطاط و عقب‌افتادگی ایران از قافله تمدن خواند. آیت‌الله بلادی اگرچه شخصاً با مخبر السلطنه دوست بود و دوران اقامت در شیراز و حکمرانی مخبرالسلطنه در فارس روابط خوبی با یکدیگر داشتند اما با چشم‌پوشی از این سابقه دوستی و برای حفظ ارزش‌ها و هنجارهای اسلامی و جامعه اسلامی با وجود سانسور و خفقان شدید موجود در فضای سیاسی ایران و خطرناکی حمله به دولت جزوه‌ای خطاب به مخبرالسلطنه تهیه کرد و در طی آن با شجاعت تمام به یاوه‌گویی‌های او و سردبیر روزنامه استخر پاسخ داد.

این نوشته که به اصطلاح امروز شکل نامه سرگشاده داشت تحت عنوان رساله مقامع حدید یا زاجر قوم جدید در سطح وسیعی منتشر شد. در قسمتی از این نوشته انتقادی آمده است: … الحال به نظر انصاف ملاحظه کنید آیا هیچوقت یکی از علما گفته است در اسلام ترقیات مادی و معنوی حرام است؟ مدارس حرام است؟ صنایع حرام است؟ استخراج معادن حرام است؟ تکثیر ثروت و خزانه و قشون حرام است؟ و امثال آن‌ها. هرگز یکی از علما تحریم کرده‌‌اند تا بگوییم علما مانع پیشرفت ترقیات ملت‌اند؟ بلکه آن‌ها مجری قرآن و احکام قرآن و مظهر سنت و احکام سنت‌اند. در صورتی که صریح قرآن “واعدو الهم ما استطعتم من قوه” چگونه علما مخالفت قرآن می‌کنند؟ همین آیه به تنهایی فتح ابواب ترقیات ملت را تعلیم می‌دهد که به هیچ صاحب فهمی مخفی نیست.

آیت‌الله بلادی در جای دیگر درباره اهداف اصلی علما و رهبران مذهبی می‌نویسد: … بلی فقط علما مانع اظهار فواحش شما هستند که منکرات را علنی نکنید و می‌خواهند عفت و عصمت نساء شما محفوظ بماند دیگر چه امری را مانع هستند؟ (۲)

آیت‌الله بلادی از همان ابتدا با حرکات ضداسلامی رضاخان مخالفت کرده و ضمن سخنرانی‌های خود از سیاست‌های وی انتقاد نمود. در این راستا با جنبش ضد رضاخانی همکاری نزدیکی آغاز کرده و با آیت‌الله سیدحسن مدرس که از دوران تحصیل در نجف اشرف او را می‌شناخت و باهم هم‌درس بودند تماس گرفته و اخبار و اطلاعات لازم را برای ایشان ارسال می‌کرد.

روحانیون امروز بوشهر و کشور باید به تأسی از گذشتگان و تاریخ خود همواره در بزنگاه‌های مهم از اسلام دفاع کنند چرا که به گذشت سال‌ها این روحانیون مبارز و اقدامات آن‌ها است که در متن تاریخ قرار دارد و شکوهمندانه از آن یاد می‌شود‌.

۱- سیدقاسم یاحسینی؛ نگاهی به مبارزات و اندیشه‌های آیت‌الله سیدعبدالله بلادی

۲- آیت‌الله سیدعبدالله بلادی؛ رساله مقامع حدید یا زاجر قوم جدید چاپ بمبئی ۱۳۴۶ق