به گزارش چغادک نیوز به نقل از ایرنا، هر سال شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) در آستانه سال جدید میلادی با انتخاب یک شعار مشخص، سعی دارد توجه متخصصان، کارکنان موزه و همچنین مردم را به موضوعی قابل توجه جلب کند. شعار روز جهانی موزه (۲۸ اردیبهشت / ۱۸ می) در سال ۲۰۲۳ موزه‌ها، پایداری و حال خوب در نظر گرفته شده که در واقع تاکیدی است بر اینکه موزه‌ها می‌توانند به صورت مداوم تغییراتی مثبت در جوامع ایجاد کنند و در دستیابی به توسعه پایدار اثرگذار باشند.

در ایران همزمان با روز جهانی موزه‌ها، هفته میراث‌فرهنگی (۲۸ اردیبهشت تا ۳ خرداد) آغاز می‌شود؛ امسال موزه‌ها، پایداری و نشاط اجتماعی پیام ملی هفته میراث‌فرهنگی است، انتخاب این پیام بدون شک بر مبنای کارکرد موزه‌ها بوده، کارکردی که بخشی از آن ایجاد همدلی و صلح در میان مردم است، اما باید به این نکته توجه داشت که تأکید بر «پایداری» ارتباطی مستقیم با چالش‌هایی دارد که سالهاست کره زمین را تهدید می‌کند.

«موزه‌ها» مُسکن‌ اجتماعی برای توسعه پایدار

طی سال‌های اخیر تغییرات اقلیمی امکان زیست بشر را با مشکلات زیادی مواجه کرده است، این در حالی است که پایداری زندگی انسان‌ها نیازمند بهبود شرایط محیط زیستی در خانه‌ای بزرگتر به نام زمین است. البته شرایط اقلیمی تنها بخشی از جنبه‌های اثرگذار در پایداری زیست بشر محسوب می‌شود، زیست اجتماعی و فرهنگی هر کدام به نوبه خود اثرات قابل توجهی در حوزه پایداری دارند، به همین جهت، توقع شورای بین‌المللی موزه‌ها این است که موزه‌ها به نقش خود در کمک به پایداری‌های اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی توجه بیشتری داشته باشند، چالش‌های امروز جوامع که می‌تواند زمینه‌ساز ناپایداری شود را در نظر بگیرند و از نقش اجتماعی و توانمندی خود برای تسهیل در این زمینه‌ استفاده کنند.

در یک دهه اخیر به ویژه پس از شیوع ویروس کرونا در جهان، فردگرایی طرفداران بیشتری پیدا کرده و همین امر حال خوب را از مردم گرفته است، این در حالی است که گروه‌های مختلف جامعه به مُسکن‌های اجتماعی نیاز دارند و حضور در جمع، آن هم در یک فضای فرهنگی مانند موزه می‌تواند همان آرامش‌بخش برای حالِ خوب مردم باشد.

«موزه‌ها» راویانی برای حال خوب گردشگران

موزه‌ها به عنوان یک ویترین می‌توانند ارتباط مردم را با شهرها حفظ کنند و روایتگر داستان‌هایی شوند که به حال خوب گردشگران کمک کند، البته این امر منوط به این است که حال موزه‌ها در شرایط فعلی خوب باشد و به عبارتی در وضعیت پایداری قرار داشته باشند، در واقع اگر موزه‌ها نتوانند در کنار نگهداری و جمع آوری اشیاء تاریخی به عنوان کارکرد اصلی، به ارائه خدمات اجتماعی بپردازند، پس از مدتی از فهرست اجتماعی کنار گذاشته شده و به ناپایداری دچار می‌شوند، به همین جهت هم سال‌هاست که یکی از دغدغه‌های جدی در همه موزه های جهان تعامل و خدمات اجتماعی بوده است.

برپایی نمایشگاه‌های دوره‌ای در بسیاری از موزه‌های ایران و جهان یکی از توانمندی‌های موزه‌هاست که می‌تواند با قرار گرفتن در نقش رسانه، تعامل خوبی را با جامعه برقرار کند، موزه چرچیل یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه است که توانسته با برپایی نمایشگاه‌های دوره‌ای و دعوت از سیاستمداران و افراد سرشناس جهت سخنرانی در رویدادهای موزه، امکان گفت‌وگو و تعامل را فراهم و با برپایی دوره‌های آموزشی برای دانشجویان، به شکلی غیر مستقیم و با یک برنامه راهبردی، میراث خود را به نسل بعد منتقل کند و منجر به پایداری آن شود.

موزه‌های ایران پاخور خوبی دارند؟

هرچند در ایران و پس از کرونا آمار بازدید از موزه‌ها سیری صعودی داشته است، اما بیشتر این آمار مختص به ایام خاصی از سال همچون نوروز است، در حالی که موزه‌ها باید در تمام طول سال پاخور خوبی داشته باشند و در این راستا، نسل جوان و نوجوان در کشور باید با شناخت درست و دقیق از میراث فرهنگی خود در زنده نگه داشتن آن تلاش کنند.

بازدیدهایی چندصدهزار نفری از موزه‌ها در تعطیلات آخر هفته یا مناسبت‌هایی مانند نوروز، توجه گردشگران به موزه‌ها در هر شهری که سفر می کنند در کنار همه جاذبه های تفریحی، نشان می‌دهد جایگاه موزه در سبد فرهنگی خانوار در سال‌های اخیر بهبود یافته است، اما مهمتر از این وجه کارکردی موزه که مردم را به سوی تماشای داشته‌های تاریخی فرهنگی خود سوق می‌دهد، باید ارزیابی شود آیا حال مردم در موزه و پس از آن خوبتر می‌شود، آیا فرزندان خانواده پس از بازدید از موزه نسبت به گذشته مغرورتر و نسبت به آینده امیدوارتر شده‌اند؟ هر چه باشد موزه یکی از عوامل موثر در پایداری اجتماعی فرهنگی جامعه است و پاسداشت آن نباید فقط به یک روز و یک هفته در تقویم محدود شود.