به گزارش چغادک نیوز به نقل از تسنیم ، امام رضا (ع) به خواهر خود، حضرت معصومه (س)، در نامه‌ای تأکید کرده بودند که هر محلی رسیدید که مردم جمع شدند، برایشان حدیث بخوان. منظور از حدیث خواندن، بحث علمی و مقابله با انحرافات است. در عین حال حتی مسیری که حضرت معصومه سلام‌الله علیها طی می‌کردند تا به برادر بزرگوار خود ملحق شوند را خود امام رضا علیه السلام تعیین فرموده بودند. به این منظور که مردمی که از دیدار و سخنان آن امام بزرگوار محروم شده بودند، با دیدار حضرت معصومه سلام‌الله علیها و شنیدن سخنان و احادیث ایشان، دل و جان خود را با نور اسلام و حقیقت روشن کنند. به این ترتیب سفر کریمه اهل بیت علیه السلام به خاک ایران را می‌توان سفری برای روشن کردن و تبیین حقایق دینی و معرفتی دانست که درنهایت به شهادت آن بانوی بزرگوار در خاک کشورمان منتهی شد.

حمید رسول پور، پژوهشگری است که مدت‌ها درباره زندگی و دلایل هجرت حضرت معصومه (س) تحقیقات گسترده انجام داده است. او درباره دلایل و مسیر حرکت آن بانوی بزرگوار نکات قابل توجهی را عنوان می‌کند.

منظومه شیعی در قلب فلات ایران

در روایات تأکید زیادی درباره شهر قم شده است. دلیل این امر چیست؟

طبق نقشه‌های ژئوپلیتیک امروزی، شهر قم در قلب خشکی‌های جهان قرار گرفته است. احادیثی که پیش از حضور حضرت معصومه سلام‌الله علیها در شهر قم، درباره این شهر وجود دارد که بسیار حائز اهمیت است، به طوری که بارها درباره اهمیت این شهر تأکید شده است.

ازجمله با این روایت مواجه می‌شویم که هنوز حضرت معصومه سلام‌الله علیها متولد نشده بودند که امام صادق علیه السلام به حضرت موسی بن جعفر علیه السلام در زمان قبل از ازدواج آن حضرت مژده می‌دهند که «خداوند فرزندی به شما می‌دهد که حرم او در قم، حرم اهل بیت علیهم السلام خواهد بود.»

به این ترتیب منظومه‌ای در مورد شهر قم و حضرت معصومه سلام‌الله علیها وجود دارد. از باب این مثل معروف که «شرف مکان بالمکین» مشخص می‌شود که شرف این مکان یعنی شهر قم، به مکین آن یعنی حضرت معصومه سلام‌الله علیها است. آن حضرت با حرکت خود به سمت قم، منظومه شیعی را در قلب فلات ایران ترسیم کردند.

بیشتر بخوانید

• آیین سیاه پوشان حرم مطهر حضرت معصومه (س)

حضرت معصومه (س) دقیقاً از کران غربی جهان اسلام حرکت کردند

در مورد مسیر سفر حضرت معصومه سلام الله علیها به سمت شهر قم مطالب مختلفی عنوان شده است. اما چرا آن حضرت از مسیری عبور کردند که از قم بگذرد و چرا راه دیگری را برای رسیدن به محل زندگی برادر بزرگوارشان انتخاب نکردند؟

همانند با هجرت حضرت معصومه سلام‌الله علیها به ایران، سه هجرت دیگر اتفاق افتاده بود: هجرت ادریس به سمت مراکش و تأسیس حکومت ادریسیان، هجرت اولاد امام حسن مجتبی علیه السلام به آسیای شرق و جنوب شرق و هجرت امام رضا علیه السلام به مرو.

مسیر هجرت حضرت معصومه سلام‌الله علیها مهم‌ترین مسیری بوده که در این هجرت‌های چهارگانه انجام شد. اگر به نقشه جغرافیایی آن زمان هم نگاه شود، آن حضرت دقیقاً از کران غربی جهان اسلام حرکت کرده و در قم به اتمام می‌رسد.

آیا امام رضا (ع) مسیر سفر حضرت معصومه (س) را تعیین کردند؟

در اینجا این سؤال در ذهن شکل می‌گیرد که این مسیر را امام رضا علیه السلام به ایشان تبیین کرده بودند که حتماً این مسیر را طی کنند؟ به هرحال مسیرهای گوناگونی وجود داشته که کاروان حضرت معصومه سلام‌الله علیها به شهر طوس و به خدمت امام رضا علیه السلام برسند.

در پاسخ این سؤال باید به یاد داشته باشیم که امام رضا علیه السلام در هجرت خود از مدینه به طوس، به منطقه‌ای به نام معدن نقره در شمال حجاز می‌رسند. از این منطقه دوراهی وجود داشته که یکی از آن‌ها به سمت بصره و سپس به سمت جنوب غرب ایران ادامه داشته و مسیر دیگر به جنوب عراق و قادسیه می‌رسیده و از میان عراق گذشته و از شمال شرق عراق و جنوب غرب به ایران وارد می‌شود.

امام رضا علیه السلام قصد داشتند که از مسیر جنوب عراق بگذرند؛ یعنی مسیری که از جنوب عراق گذشته، به کوفه می‌رسید چون کوفه به عنوان یکی از مراکز اصلی شیعیان مطرح بوده و مسیر کوفه تا نجف، بغداد و کربلا مسیر مهمی بوده چون در آن زمان مسیحیان در بغداد بسیار فعال بودند، صرافی‌ها و ربادهندگان یهودی در بغداد به شدت فعال بودند و این شهر اوضاع آشفته‌ای داشت.

هم‌زمان در این مسیر دیده می‌شد که برخی تفکرات انحرافی مانند تفکر اسماعیلیه در حال شکل‌گیری بود. علاوه بر آن قیام انحرافی دیگری به نام قیام ابوالسرایا در میان شیعیان در حدود یک سال قبل از آن روی داده بود که منطقه همچنان ملتهب آن قیام بود.

بیشتر بخوانید

• غبارروبی حرم حضرت معصومه(س) با حضور خبرنگاران

شبکه وکالت ائمه اطهار علیهم السلام هم که در زمان امام صادق علیه السلام طرح‌ریزی شده بود، در همین زمان فعال بود.

درست است. شبکه وکلای ائمه اطهار علیهم السلام در این مناطق فعال بودند که تمام ارتباطات مخفیانه اهل بیت علیهم السلام با دوستداران و شیعیان آن‌ها را تنظیم می‌کردند و در عین حال این سازمان وکالت، شبکه اقتصادی راه‌اندازی کرده بود که بتواند یک ساختار اقتصادی در داخل شیعیان ایجاد کند.

به این دلیل که عباسیان از لحاظ اقتصادی به شدت بر شیعیان سخت گرفته بودند. هارون‌الرشید تلاش زیادی کرد که به این شبکه صدمه وارد کند. به طوری که فرقه‌هایی مانند واقفیه ایجاد شد و پول‌هایی که از شیعیان جمع شده بود را به امام رضا علیه السلام تحویل ندادند تا در راه امور اسلام خرج شود.

مبارزه با تفکرات انحرافی در سفر

به همین دلیل بود که امام رضا علیه السلام این مسیر را انتخاب کردند تا با تفکرات انحرافی مبارزه کنند؟

بله؛ امام رضا علیه السلام قصد داشتند با گذشتن از این مسیر، رسالت الهی خود را انجام دهند. اما مأموران مأمون متوجه قصد آن حضرت شدند و مانع شدند که از این مسیر عبور کنند و به زور امام را به سمت بصره و ایران هدایت می‌کنند.

مسیر حضرت معصومه (س) طبق توصیه امام رضا علیه السلام

زمانی که حضرت معصومه سلام‌الله علیها به همان منطقه معدن نقره و بر سر دوراهی رسیدند، طبق مسیری که امام رضا علیه السلام در نامه خود فرموده بودند، از جنوب عراق وارد شدند. درواقع این مسیر تعیین شده بود. با توجه به این شرایط، مشخص می‌شود کسی که از خاندان امام موسی بن جعفر علیه السلام وارد این مسیر مهم و پر حادثه می‌شود، باید یا خود امام باشد و یا بیشترین قرابت فکری و عقیدتی با امام را داشته باشد.

بنابراین حضرت معصومه سلام‌الله علیها راهی این مسیر شد تا راهی که امام رضا علیه السلام موفق به طی آن نشد، آن حضرت طی کرده و مسئولیت الهی خود را به انجام برساند.

نکته قابل توجه این است که امام رضا علیه السلام به خواهر خود، حضرت معصومه سلام‌الله علیها، در نامه خود تأکید کرده بودند که هر جایی رسیدید که مردم جمع شدند، برایشان حدیث بخوان. منظور از حدیث خواندن، بحث علمی و مقابله با انحرافات است.