تاریخ‌سازی ورزشکاران نابینای ایران در سرزمین آفتاب هر چند تاثیر زیادی در جایگاه کاروان ورزشی ایران داشت اما نتوانست نگاه ویژه مسوولان کشور را به مشکلات این بخش جلب کند مشکلاتی که هم در بخش زیرساختی و هم اقتصادی وجود دارد. درگیر شدن فدراسیون با این مشکلات و برجسته کردن برخی حواشی از سوی منتقدان، که موجب شده تا هم اعزام ورزشکاران به خارج از کشور محدود و هم بسیاری از قهرمانان نابینای ایران از شرایط موجود گلایه‌هایی داشته باشند.

محمدرضا مظلومی با حضور در ایرنا به تشریح این مشکلات پرداخت. متن کامل گفت وگو مظلومی با خبرنگاران ایرنا در زیر آمده است:

فدراسیون ورزش نابینایان و کم‌بینایان یکی از مظلوم‌ترین فدراسیون‌های کشور به شمار می‌رود که حتی از ابتدایی‌ترین امکانات زیرساختی محروم است. اما با این وجود افتخارات زیادی در بازی‌های پاراآسیایی و پارالمپیک کسب کرده است. مشکلات این فدراسیون تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

برای حل مشکلات مالی و زیرساختی این فدراسیون نیاز به یک تعامل سازنده هستیم که در تمام بخش‌ها صورت گیرد در مسیر این تعامل رسانه نقش مهمی دارد. من در حدود یک دهه رئیس این فدراسیون بودم و مشکلات زیادی را تجربه کردم. خدا این توفیق را به من داده تا خدمت کنم و این در شرایطی بود که با کمترین امکاناتی مواجه هستیم. اما کمبود امکانات مانع تحقق اهداف ما نیست زیرا هر ساله مسابقات قهرمانی کشور در رشته‌های مختلف برگزار می‌کنیم و اعزام‌های منظمی نیز برای مسابقات آسیایی و جهانی داریم.در سه دوره باز های پاراآسیایی روند رو به رشدی داشتیم که در ادامه به آن اشاره خواهم کرد.هشت رشته مردان و پنج رشته زنان زیر مجموعه این فدراسیون است که مدال‌های خوشرنگی در بازی‌های پاراآسیایی و پارالمپیک کسب کردند. در سال جاری نیز مسابقات مهمی در دستور کار قرار دادیم که مهمترین آن قهرمانی نابینایان جهان در بیرمنگام، مسابقات جهانی فرانسه و بازی‌های پاراآسیایی هانگژو است. چهار رشته به مسابقات جهانی نابینایان در بیرمنگام اعزام می‌شود.

با این شرایط چه نمره‌ای به عملکرد خود در یک دهه گذشته می‌دهید؟

به خودم نمره نمی‌دهم اما امیدوارم که کسانی که از بیرون نشستند، منصفانه قضاوت کنند.

بحث قضاوت کارشناسان مطرح شد، این روزها فدراسیون با برخی حواشی روبرو شده و حتی پای وزارت ورزش و جوانان به میان آمده است.

آغاز این حواشی از یک جابجایی بود. تیم گلبال در بحرین نتایج خوبی کسب نکرد و مجبور به جابجایی مربی و کادر فنی شدیم. زمانی که حکم انتصاب برای افراد مختلف صادر می‌شود خوشحال می‌شوند و من نیز آدم خوبی هستم اما پایان ماموریت ناراحتی دارد و ممکن است موجب قضاوت در خصوص تصمیم شود. این افراد حتی به وزارت ورزش و جوانان رفتند. من نیز در یک نامه‌ای به سیدمحمد پولادگر شرایط را توضیح دادم و تقاضای تشکیل یک کمیته فنی را دادم تا عملکرد مجموعه فدراسیون نابینایان بررسی شود. سرمربی ما فوق لیسانس روانشانسی ورزش دارد و قهرمان نیز به شمار می‌رود. اولین اعزام ما با هدایت ایشان رقابت‌های جهانی پرتغال بود که یک سری حواشی ایجاد کرد که موجب خط خوردن ورزشکاران از اردو تیم ملی شد این افراد رفتند شکایت کردند و حواشی نیز به وجود آمد. به عنوان یک مدیر باتجربه باور دارم هیچ مجموعه‌ای بدون منتقد نخواهد بود اما انتقاد با تخریب و تهمت بسیار متفاوت است.

البته تمام حواشی مربوط به گلبال نیست بلکه در رشته جودو نیز فدراسیون حواشی زیادی دارد. یکی از این حواشی شایعه استفاده از افراد بینا در مسابقات جودو نابینایان است.

این یک تهمت بسیار بد به فدراسیون بود. کسانی که این داستان را مطرح کردند نمی‌دانند که ورزشکار نابینا و کم‌بینا برای حضور در مسابقات بین‌المللی باید کلاس‌بندی لازم را کسب کند؟ آیا پزشکان ایرانی ورزشکاران ما را معاینه خواهند کرد؟ در گذشته بینایی سنجی شرط اصلی حضور در کلاس‌بندی بود اما اکنون کاملا تخصصی شده و سه هفته پیش از هر رقابتی ما باید مدارک پزشکی ورزشکاران نابینا را ارسال کنیم. در خارج از کشور نیز سه پزشک، ورزشکار را معاینه خواهد کرد و اگر نظر ۲ پزشک با هم متفاوت باشد کار به پزشک سوم کشیده می‌شود و نظر نهایی را او خواهد داد. کسانی که بحث استفاده فدراسیون از ورزشکار بینا را مطرح می‌کردند در مسائل عمومی هم تخصص ندارند چه برسد به مسائل تخصصی پزشکی و کلاسبندی. آنان نمی‌دانند که یک پزشک چگونه برای کلاس‌بندی از آبروی خود مایه می گذارد و این قانون برای تمام ورزشکاران جهان یکسان است.

با این شرایط شایعه استفاده از ورزشکار سالم در ورزش نابینایان تنها برای تخریب دستاوردهای فدراسیون بود؟

نمی‌دانم با چه هدفی مطرح شد اما فدراسیون وظیفه دارد تا از ورزشکاران نابینا و کم‌بینا حمایت کند و این یک وظیفه دینی، شرعی، عرفی و حتی حقوق بشری است. ورزشکاری که در رشته‌ای مانند جودو کلاس‌بندی لازم را کسب کرده ما وظیفه داریم از او حمایت کنیم و این ورزشکار نیز می‌تواند افتخارات زیادی برای ما کسب کند. جودو ایران در پارالمپیک توکیو رکورد صددرصد طلا را ثبت کرد و این اتفاق تاریخی در ورزش بود.

اتفاقا داستان و حواشی جودو از آن ۲ طلای تاریخی توکیو شروع شد چرا باید زحمات ورشکاران نابینا و کم‌بینا نادیده گرفته شود؟

منتقدان فدراسیون می‌توانند عملکرد من را مورد بررسی قرار دهند اما نباید زحمات و تلاش امثال وحید نوری و محمدرضا خیرالله‌زاده نادیده گرفته شود. این ۲ ورزشکار بارها در کلاسبندی شرکت کرده و میدان دید آنان نیز بررسی شده است. در تورنمنت‌های خارجی خبری از پزشک ایرانی نیست بلکه سه گروه مشکلات بینیایی این ورزشکاران را بررسی می‌کند. وحید جدی نیز همین داستان را داشت و برخی حاشیه درست می‌کردند که وی ورزشکار سالم است اما او توانست در خارج از ایران کلاس‌بندی را بگیرد.

کلاس‌بندی وحید جدی موجب نشد که منتقدان از حاشیه‌سازی دست بردارند؟

نمی‌دانم هدف آنان از ایجاد حواشی چیست. ما یک رئیس هیات نابینایان در سیرجان داشتیم که اصلا نمی‌داند ورزش نابینایان چیست اما امروز ژست طلبکارانه گرفته است. او به خاطر عملکردش در هیات، توسط اداره کل ورزش استان برکنار شد. در کنار وی نیز یک مربی برکنار شده نیز دست به ایجاد حواشی می‌زند. این مربی فراموش کرده که زمانی انتصاب من آدم خوبی بودم اما بعد از ۶ سال و برکناری از سمتش به منتقد تبدیل شده است. عزل و نصب حق من است همانگونه که من باید پاسخگوی نتایج خوب و بد فدراسیون و زیر مجموعه های آن باشم.

البته حواشی جودو پایانی ندارد و این روزها محرومیت محمدرضا خیرالله‌زاده به داستان دیگر تبدیل شده است.

این را باید بگویم که هنوز هیچ حکم محرومیتی برای قهرمان پارالمپیک ما صادر نشده است و اعتراض ما به نمونه آزمایش خیرالله‌زاده توسط وادا مرحله بررسی است منتظر پاسخ اعتراض هستیم.

پس دوپینگی وجود داشته که ورزشکار و فدراسیون با تذکر وادا مواجه شده اند؟

بله، در آزمایشات اولیه نمونه خیرالله‌زاده مشکوک به دوپینگ بود و وادا نیز به ما نامه زد. ورزشکار موظف است قبل از مسابقه اعلام کند چه مریضی دارد و چه دارویی با تشخیص پزشک مصرف کرده است اما خیرالله‌زاده در مسابقات باکو این کار را نکرد و پس از کسب عنوان نایب قهرمانی از او تست دوپینگ گرفته شد که مشکوک بود. پس از مدتی خیرالله‌زاده در نامه‌ای به ما اعلام کرد که فلان دارو را مصرف کرده است و ما نیز این را به وادا انتقال دادیم و متظر تصمیم این سازمان در خصوص دارنده مدال طلای پارالمپیک ۲۰۲۰ توکیو هستیم. تا کنون هیچ پیامی از وادا برای ما نیامده و خیرالله‌زاده نیز محروم نیست. اگر قرار باشد این ورزشکار محروم شود باید رسما به ما اعلام شود. ما منتظر نتیجه نهایی اعتراض خیرالله‌زاده هستیم. خبر محرومیت این ورزشکار در یک خبرگزاری داخلی نیز برداشت اشتباه خبرنگار بود.

برخی تغییر وزن وحید نوری را به خاطر محرومیت احتمالی خیرالله‌زاده تفسیر می‌کردند این فرضیه چه میزان می‌تاند درست باشد؟

اینگونه نیست زیرا تغییراتی در قوانین و شیوه مبارزه جودو نابینایان بعد از پارالمپیک توکیو ایجاد شده است. از این به بعد قرار است ورزشکاران نابینا مطلق با هم رقابت داشته باشند و ورزشکاران کم‌بینا نیز رقابت جدایی دارند تا حق کسی ضایع نشود. چهار وزن برای نابینایان مطلق و چهار وزن نیز برای کم‌بینایان تعریف شده است. ما در اوزان نابینای مطلق سیدمیثم بنی‌طبا را دارم که طلای آسیا را کسب کرد و مدعی جهانی است. در وزن ۷۳ کیلوگرم نیز ۲ ورزشکار خوب کم‌بینا داریم. در وزن ۹۰ کیلوگرم نیز وحید نوری قهرمان پارالمپیک حضور داشت که وزن اصلی او ۹۶ کیلوگرم بود و مدام باید وزن کم می‌کرد که برای وی به یک کار سخت تبدیل شده بود. لذا او یک وزن بالاتر به باکو اعزام شد و در رقابت با محمدرضا خیرالله‌زاده به مدال طلا رسید. البته باخت خیرالله‌زاده چیزی از ارش‌های او کم نمی‌کند.

جودو در جارکارتا درخشان ظاهر شد چه نتیجه‌ای برای ورزشکاران این تیم در هانگژو پیش‌بینی می‌کنید؟

ما چهار ورزشکار را به رقابت‌های قهرمانی آسیا اعزام کردیم که حاصل آن ۲ مدال طلا و ۲ برنز بود. امیدوارم بتوانیم نتایج درخشان جارکارتا را در بازی های آسیایی ۲۰۲۲ هانگژو تکرار کنیم. قول چند مدال طلا را به پارالمپیک دادم و در این راستا اردوها نیز به صورت مداوم برگزار می‌شود. در زمینه نتایج احتمالی بهتر است محمدرضا حاج‌یوسف‌زاده سرمربی تیم اظهار نظر کند که به شرایط اردو و ملی‌پوشان احاطه کامل دارد.

مشکلاتی هم با هیئت استان تهران برای استفاده از مجموعه ورزشی هرندی دارید این مشکلات حل شد؟

مشکلی نبود من زمانی که رئیس هیات استان تهران بودم با محمدباقر قالیباف شهردار وقت برای ساخت این مجموعه به توافق رسیدم. این مجموعه متعلق به استان تهران است و ورزشکارانی که از آن استفاده می کنند باید مبلغی به عنوان هزینه پرداخت کنند. ورزشکاران ما نیز این کار را انجام خواهند داد.

یعنی ورزشکاران ملی‌پوش به هئیت استان تهران باید هزینه بدهند؟

بله، این هزینه کمکی در جهت تامین منابع خدماتی است و ما نیز مشکلی با آن داریم. مجموعه متعلق به استان تهران است و قسمتی از آن نیز به بخش خصوصی اجاره داده شده لذا ما هم محدود شدیم و اگر ورزشکاران بخواهند از این مجموعه ورزشی استفاده کنند هزینه‌های آن را پرداخت خواهیم کرد. این مجموعه ورزشی با کمک استانداری، اداره کل ورزش استان تهران، شهرداری و خیرین ساخته شده است.

در همدان نیز با اداره کل ورزش استان مشکل داشتید؟

اختلاف زیادی نداشتیم اما شرایطی پیش آمد که موضع‌گیری‌هایی شد. ما در گذشته یک زمین از بهزیستی گرفتیم و اداره کل ورزش استان در آن مجموعه غدیر را ساخت. ورزشکاران نابینا نیز از این مجموعه استفاده می‌کردند.اما هیئت استان همدان در سال‌ ۱۴۰۱ آن را به بخش خصوصی اجاره داد. ما هم وارد شدیم و قول هایی در راستای حل مشکل داده شد تا ورزشکاران نابینا استان نیز در زمان‌ها خاص تمرینات خود را دنبال کنند.

پس مشکل همدان کاملا رفع شده است؟

نه کامل رفع نشده زیرا دفتر هیئت استان در داخل مجموعه و چند وقت است که رئیس هیات ما را به این خاطر به دفتر راه نمی‌دهند.

ورزشکاران همدان گلایه‌های دارند دلیل این کار چه می‌تواند باشد؟

ورزشکاران ما در استان‌ها شرایط سختی دارند و این به خاطر محدود بودن امکانات است. ما این محدودیت‌ها را پیگیری می کنیم و امیدوارم با کمک وزارت ورزش و اداره کل استان‌ها این مشکلات حل شود. همه دوست دارند به ورزشکاران نابینا کمک کنند اما شاید محدودیت منابع و امکانات داشته باشیم.

این مشکلات برای تیم فوتبال پنج‌نفره بیشتر از هر رشته‌ای مشاهده می‌شود.

تیم فوتبال پنج نفره در مدت کوتاه فعالیت خود افتخارات زیادی کسب کرده که مدال نقره المپیک ۲۰۱۶ ریو از مهمترین آن است. اما در بیشتر استان‌های کشور ما مشکل زمین این رشته داریم زیرا زمین فوتبال پنج‌نفره به دیواره خاص نیاز دارد.

تیم فوتبال پنج‌نفره واقع شد و پارالمپیک توکیو را به خاطر دستورالعمل کیفی گرایی را از دست داد چرا با وجود عضویت شما در هیات اجرایی کاری برای اعزام انجام نشد؟

اعزام نشدن تیم به بازی‌های پارالمپیک تصمیم جمعی بود ما نیز حرفی نداشتیم. تیم ایران با کسب عنوان نایب قهرمانی آسیا سهمیه گرفت اما فوتبال پنج نفره به همراه بسکتبال با ویلچر در لیست اعزام قرار نداشتند .هر چند که پس از مدتی تصمیم بر آن شد تا این ۲ تیم اعزام شوند اما این دستورالعمل دیر ابلاغ شد و سهمیه فوتبال پنج‌نفره ایران به تایلند داده شد. این ضربه بدی به بازیکنان این رشته بود. محمود خسروی‌وفا رئیس پیشین کمیته ملی پارالمپیک در ادامه با دادن پاداش از ورزشکاران این رشته تجلیل و دلجویی کرد اما این تجلیل نیز نتوانست بر روحیه آنان تاثیر بگذارد. تیم قرار است به مسابقات بیرمنگام و بازی‌های آسیایی هانگژو اعزام شود.

دولت سیزدهم تاکید زیادی بر توسعه ورزش در ابعاد قهرمانی و همگانی دارد آیا درخواستی از این دولت برای رفع مشکلات داشتید؟

به عنوان رئیس فدراسیون بر خود تکلیف می‌دانم که تمام اقدامات لازم برای رفع مشکلات انجام دهم و از هیچ تلاشی کوتاهی نخواهم کرد. با مسوولان مختلف در سازمان و ارگان های زیادی نامه‌نگاری کردم چون می‌دانم کمک به ورزشکاران معلول هم در عرف و هم شرع توصیه و در قوانین حقوق بشری نیز بر آن پافشاری شده است. البته برطرف شدن مشکلات به میزان تقاضای ما بستگی دارد. در برخی از مواقع توقعات ما زیاد است و شاید امکانات نظام کم باشد. به هر حال وظیفه من پیگیری و امیدوارم از این شرایط بحرانی خارج شویم. رئیس جمهوری محترم دستورالعملی را صادر کردند که هشت وزارتخانه، استانداری، فرمانداری، شهرداری و بخشداری‌ها را موظف کرده که امکانات لازم را در اختیار ورزشکاران جانباز و معلول را به صورت رایگان قرار دهد. امیدوارم این دستورالعمل به زودی اجرایی شود و بچه‌ها رایگان تمرین کنند. این ورزشکاران دوست دارند برای ایران افتخار آفرینی کنند.

مشکلات مالی هم وجود دارد آیا تدبیری برای حل آن دارید؟

مشکلات مالی همیشه هست اما با آن کنار می‌آیم و قناعت می‌کنیم. در اعزام‌ها نیز این مهم را مدنظر داریم. ما از نهاد خاصی کمک مالی نمی‌گیریم اما با تفاهم نامه‌هایی که داریم از امکانات نهادهایی مانند بهزیستی استفاده می‌کنیم. وزارت ورزش و جوانان نیز برای پاداش مدال‌ها سنگ تمام گذاشته است و پاداش مدالآوران المپیک و پارالمپیک یکسان است. کاروان پارالمپیکی ایران شرایط متفاوتی از المپیک دارد و شمار آن نیز زیاد است زیرا ورزشکاران ممکن است همراه داشته باشند تا در ادامه به آنان در بازی‌ها کمک کند و این بار مالی را برای کمیته ملی پارالمپیک و وزارت ورزش ایجاد خواهد کرد. امیدوارم دولت و مجلس شورای اسلامی تدابیر لازم برای افزایش بودجه ورزش‌های پارالمپیکی به ویژه ورزش نابینایان در دستور کار قرار دهند.

با این شرایط ورزش نابینایان بیش از حد تصور مظلوم واقع شده است.

بله، از سال ۱۳۷۸ که ورزش نابینایان از جانبازان جدا شد ما با کمترین امکانات روبرو هستیم. در ۲۰ استان هیچ امکانات ورزشی را در اختیار نداریم و بسیاری از ورزشکاران ما مشکل رفت و آمد و معیشت دارند. در استان‌ها گلایه زیاد است و هیئت‌ها باید رسیدگی کنند. ما نیز از وزارت ورزش و جوانان درخواست کمک کردیم و امید داریم این مشکلات با تدبیر دولت سیزدهم حل و فصل شود.

با وجود این مشکلات روند توسعه و موفقیت ورزش نابینایان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پارالمپیک ۱۹۸۸ نخستین تجربه حضور نابینایان بود و ما به خاطر حمایت از مردم مظلوم فلسطین چند دوره از این بازی ها محروم بودیم. در سال ۲۰۰۸ نخستین مدال نابینایان در پارالمپیک ضرب شد. این مدال برنز بود. در لندن مدال نقره کسب کردیم و در ریو نیز تعداد مدال ها به عدد چهار رسید. با وجود تمام مشکلاتی که در مسیر ورزش نابینایان وجود دارد ورزشکاران تحت نظر فدراسیون در توکیو فوق العاده ظاهر شدند. ما هشت ورزشکار در رشته دوومیدانی و جودو به توکیو اعزام کردیم که موفق به کسب چهار مدال طلا و ۲ نقره شدند. تنها ورزشکار ۲ مداله کاروان ایران نیز از فدراسیون نابینایان بود. مهدی اولاد در توکیو یک مدال طلا و یک نقره کسب کرد. این نتایج خود نشان دهنده تلاش بی‌وقفه ورزشکاران نابینا است. در بازی‌های پاراآسیایی نیز ما در جارکارتا نتایج درخشانی در دوومیدانی، جودو و شطرنج گرفتیم.

قول‌هایی نیز برای استخدام به ورزشکاران شما داده شد این وعده‌ها عملی شده است؟

شماری از ورزشکاران نابینا در استان‌های مختلف استخدام شدند و ما تلاش داریم تا قهرمانان این رشته از لحاظ معیشتی مشکلی نداشته باشند. باید نهادها نیز همکاری کنند تا بتوانیم دغدغه های قهرمانان را برطرف کنیم. در دستورالعمل گذشته قول‌هایی در خصوص معافیت از خدمت فرزند قهرمانان و استخدام آنان شد که با اعتراض مواجه بود و این دستورالعمل در حال اصلاح است.

وعده معافیت در حالی داده می‌شود که یک فرزند معلولان طبق قانون نظام وظیفه معافیت کفالت دارند.

بله این دستورالعمل ایرداتی داشت و قرار است اصلاح شود. همچنین در بخش استخدام قرار بود فرزند قهرمانان پارالمپیک استخدام شوند که مورد اعتراض ورزشکاران بود زیرا بسیاری از آنان هنوز ازدواج نکردند و باید برای عملی شدن این وعده ۲۰ سال صبر می‌کردند.

اگر بخواهیم به حاشیه‌سازی برگردیم این حاشیه‌ها را چه میزانی درست می‌دانید؟

اعتراض حق طبیعی ورزشکار یا مربی است و کسی هم منکر انتقاد نیست اما این ۲ مقوله با دروغ پراکنی نیز فرق دارد. یک سری مسائل در مورد فدراسیون منتشر می‌شود که هیچ سندی ندارد. مسوولین ما به تمام شرایط آگاه هستند و بدون سند تصمیمی نخواهند گرفت. باید قبول کنیم که نابینایان در ورزش شرایط خاصی دارند. اما نتایج آنان حکایت از همه چیز دارد. آمارها ثابت می‌کنند که ورزش این قشر اُفت کرده یا رشد داشته است. مسوولان وزارت ورزش با نگاه تیزبین خود بی‌تردید به آمارها توجه خواهند کرد و تحت تاثیر شایعه‌ پراکنی ها قرار نخواهند گرفت.