این درخت که ویژه مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیری می باشد رویشگاه اصلیش محدود به شمال غرب هند، پاکستان، شرق افغانستان، جنوب ایران و شبه جزیره عربستان می باشد. در علم طبقه بندی گیاهان آن را از خانواده پیچ ‌اناریان (Bignoniaceae) دانسته و با نام علمی Tecomella Undulata می شناسند. در کشور عزیزمان ایران، با توجه به رویش پراکنده جمعیت های بسیار معدود آن در برخی مناطق استان‌های بوشهر، خوزستان، سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و هرمزگان، اسامی مختلف محلی از جمله انارشیطان، گل‌پرک، پرپوک، سمنگ، سونگ، حمیدو، فرفار و ساج بیابان بر آن گذاشته اند که البته نام انارشیطان در منابع مکتوب رایج تر می باشد.

به گزارش "چغادک نیوز"، به نقل از "جم خبر"؛ اگر هنگام ورود به جنگل گلوبردکان نگاهی به کوه سمت راست کرده باشید احتمالا متوجه توده ای از درختان شده باشید که در امتداد دره ای از کوه به سمت جنگل سرازیر شده اند حال اگر شانس با شما یار بوده و در اواخر اسفندماه یا اوایل فروردین ماه این منظره را به نظاره نشسته این درختان را غرق در گل های زود و نارنجی بسیار زیبا  دیده اید که دیده هر انسان اهل دلی را می رباید و با خود به امتداد مسیر رویش این مخلوقات زیبا برده و لاجرم از مخلوق به خالق پیوند خواهد زد و ناخودآگاه نوای فتبارک الله احسن الخالقین را بر زبان دل جاری خواهد ساخت.

موقعیت جمعیت معدود درختان سونگ (انارشیطان) در جنگل گلوبردکان

 

این درخت که ویژه مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیری می باشد رویشگاه اصلیش محدود به شمال غرب هند، پاکستان، شرق افغانستان، جنوب ایران و شبه جزیره عربستان می باشد. در علم طبقه بندی گیاهان آن را از خانواده پیچ ‌اناریان (Bignoniaceae) دانسته و با نام علمی Tecomella Undulata می شناسند. در کشور عزیزمان ایران، با توجه به رویش پراکنده جمعیت های بسیار معدود آن در برخی مناطق استان‌های بوشهر، خوزستان، سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و هرمزگان، اسامی مختلف محلی از جمله انارشیطان، گل‌پرک، پرپوک، سمنگ، سونگ، حمیدو، فرفار و ساج بیابان بر آن گذاشته اند که البته نام انارشیطان در منابع مکتوب رایج تر می باشد.

کتاب THE BEAUTY OF TREES (زیبایی درختان) نوشته Michael Jordan

 

این درخت که در کتاب THE BEAUTY OF TREES (زیبایی درختان) نوشته Michael Jordan جز یکی از صددرخت زیبای دنیا به شمار آمده است  علاوه بر زیبایی خارق العاده آن که سبب شده در شبه قاره هند به عنوان یک درخت زینتی استفاده شود در برابر خشکی، یخ‌زدگی و آتش‌سوزی بسیار مقاوم بوده و این تحمل پذیری بسیار خوب گیاه باعث شده که چوب مرغوبی از آن بدست بیاید که از آن در صنایع منبت کاری، ساخت ابزار‌آلات، مبلمان و … به کار برده می شود. شهد این گیاه بسیار مورد علاقه نوعی پرنده شهئخوار می باشد و در طب صنتی نیز از این گیاه برای درمان برخی بیماریها مانند لکه‌های سفید روی پوست، بزرگی طحال و سفلیس استفاده می‌شود. (البته ارزش این گیاه هنوز بالاتر و کاربردهای دیگری هم دارد که متاسفانه از ترس دزدان خودخواه طبیعت!!! بهتر است که ناگفته بماند.)

حرمی اناری.عکس: محمدصادق منصوری

 

با مطرح شدن کشاورزی پایدار و رواج استفاده از گیاهان با مصرف آب کم بجای گیاهان پر مصرف و غیر بومی تقاضا برای پرورش این گیاه افزایش یافت که با بررسی های متخصصان جهت کشت و تکثیر این گیاه با پدیده مرگ خاموش این گیاه در ایران مواجه شدند!!!  این گیاه که در هندوستان به راحتی بذر تولید می کند در ایران به دلیل نامعلومی گل ها عقیم شده و بذر در گیاه تشکیل نمی شود.

حرمی اناری.عکس: محمدصادق منصوری

 

البته بر اساس آخرین تحقیقات انجام شده آفتی به نام زنبور جوانه خوار با نام علمی ten threnididae مانع بذردهی درخت انارشیطان (گلپرک) می شود. نحوه خسارت آن به شکل تخمگذاری زنبور بر روی تخمدان گل بوده که طی آن لارو این زنبور پس ازخروج ازتخم شروع به تغذیه از محل نهنج و جوانه های گل می کند و موجب ناقص شدن گل و ناباروری آن می گردد. این سبب کندشدن تکثیر این گیاه و رشد جمعیتی بسیار کم آن شده و جمعیت های تکثیر شده از آن تنها به وسیله پاجوش و در نزدیکی درخت مادری می باشند.

 

حرمی اناری.عکس: محمدصادق منصوری

 

تا کنون نتیجه قابل قبولی از طریق تکثیر بوسیله قلمه زنی گزارش نشده و از پاجوش های آن نیز به سختی می توان گیاه مستقل پرورش داد و معمولا پس از جدا کردن پاجوش ها از پایه مادری، گیاهچه ها خشک می شوند. یکی از دلایل خشک شدن پاجوش ها، رشد گیاهان در شرایط بسیارشدید کم آبی می باشد که سبب شده ریشه های بسیار عمیقی تولید کنند و بخش فعال این ریشه ها در هنگام جابجایی گیاه قابل درآوردن از زمین نبوده و قطع شوند که در نتیجه خشکی گیاه جدید را به دنبال خواهد داشت. از راه های تکثیر نوین این گیاه نیز کشت بافت می باشد که طی گزارشات و تحقیقات صورت گرفته تاکنون موفقیت های ابتدایی در آن کسب شده اما هنوز نتوانسته اند گیاه کامل آن را تولید کنند.

 

 

 

عقیم شدن بذرها و شرایط تکثیر سخت و کند این گیاه باعث شده که نتواند آسیب هایی که توسط افرادسودجو و گاها ناآگاه به این گیاه وارد می شود را تحمل کند و روز به روز از جمعیت آن کاسته شده تا جایی که در ایران آن را جز درختان در محدوده خطر انقراض عنوان کرده اند. البته در برخی مناطق دست اندرکاران منابع طبیعی کشور، با حساسیت ویژه به این قبیل گونه های کمیاب توجه دارند و در پناه قوانین و مقررات به حفاظت از این گونه های ارزشمند – تحت عنوان ذخیره گاه ژنتیکی- پرداخته اند و با محصور کردن و نصب تابلوهای هشدار دهنده، تا حدودی آنها را از مخاطرات گوناگون مصون ساخته اند.

در پایان از همه دوستداران طبیعت خواهشمندیم:

 تمام تلاش خود را برای بقای این گونه ارزشمند انجام داده و با آموزش و آگاه سازی مردم، مانع از نابودی اینگونه گیاهان ارزشمند شویم. در ضمن هرچند که از طریق پاجوش امکان تکثیر این گیاه می باشد اما همان طور که ذکر شد به دلیل ریشه های بسیار عمیق آن اکثرا گیاهان بعد از انتقال خشک شده اند پس خواهشمندیم به هیچ وجه از پاجوش های رشدکرده در شرایط کم آبی نزنند که این عامل نیز خود کمک به نابودی جمعیت های این گیاه می شود.

 

بسیار مشاهده شده که در ایام نوروز که مقارن با گلدهی سونگ (انارشیطان) می باشد، برخی افراد شاخه های گلدار این گیاه را قطع می کنند و برای لحظاتی لذت از زیبایی گل ها، این گیاه را با خطر نابودی مواجه می کنند. خوب است به این افراد تذکر دهیم که زیبایی گل روی درخت بودن آن است و اگر قرار بود هرفرد شاخه ای را قطع کند دیگر درختی باقی نخواهد ماند.

به امید ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط زیست پیشاپیش سال خوبی را برایتان آرزومندم.

برگ درختان سبز در نظر هوشیار…………….. هر ورقش دفتریست معرفت کردگار

 

جم خبر- ابوالفضل محدثی

 

 

منابع:

گزارش روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان ( خرداد ۹۳)

وبسایت داروسازی پردیس بین الملل کرمان

خبرگزاری فارس